Gdy organizm kontratakuje …

Stan zapalny i występowanie chorób cywilizacyjnych są ze sobą ściśle powiązane. Ta naturalna odpowiedź biologiczna organizmu często wymyka się nam spod kontroli. I to może być zabójcze. Zrozumienie jak składniki odżywcze mogą pomóc kontrolować tą drogę jest bardzo ważne dla zachowania pełnego zdrowia. W ciągu ostatnich kilkunastu lat w medycynie zaczęto zwracać uwagę na fundamentalną rolę stanu zapalnego towarzyszącego prawie każdemu procesowi chorobotwórczemu. Naukowcy oraz medycy zaczęli zmieniać podejście do takich chorób jak choroby serca, Alzheimer, cukrzyca, czy otyłość i traktują je już jak choroby o podłożu zapalnym.

Skąd się wzięła taka reakcja organizmu?
Odpowiedź jest prosta. Nowoczesne przetwórstwo żywności oraz zmieniające się nawyki żywieniowe przyczyniają się do występowania niedoborów żywieniowych. Generalnie dzisiejsza dieta zawiera mnóstwo substancji promujących stan zapalny, jak również przyczyniających się do jego utrzymania w organizmie. Do produktów tych należą m.in.: oleje i tłuszcze spożywcze, cukry dodawane do żywności oraz rafinowane węglowodany proste.

Dodatkowo powstające w organizmie pod ich wpływem wolne rodniki stymulują powstanie stanu zapalnego na wiele sposobów. Wpływają na zwiększenie aktywności genów zaangażowanych w wytwarzanie prozapalnych cytokin, takich jak interleukina 6 (IL-6). Aktywują również wiele rodzajów cząsteczek adhezyjnych, wpływających na zmiany krwinek białych. Te z kolei przyczepiają się do różnych komórek i tkanek w organizmie. Cząsteczki adhezyjne powinny reagować tylko i wyłącznie z czynnikami infekcyjnymi, koniecznymi do zniszczenia. Jednak, gdy występuje przewlekły stan zapalny cząsteczki te mają zdolność przyczepiania się do wielu komórek i narządów naszego ciała, łącznie z naczyniami krwionośnymi oraz stawami.

Naturalnym antidotum dla wolnych rodników są antyoksydanty takie jak witamina C i E oraz flawonoidy znajdujące się w warzywach, owocach, a także ziołach. Niektóre antyoksydanty wykazują bezpośrednie działanie w stosunku do prozapalnych wolnych rodników obniżając stężenie białka C-reaktywnego we krwi (CRP) (1).

Witamina E
Pomaga „wyłączyć” geny zaangażowane w proces zapalny oraz w wytwarzanie cząsteczek adhezyjnych. Badacze wykazali również, że osoby z wysokim poziomem karotenoidów we krwi (beta-karotenem i luteiną) mają najniższe poziomy CRP w porównaniu do całej grupy badanych (2).
Suplementacja 800 IU lub 1200 IU witaminy E dziennie może obniżyć poziom CRP nawet o 30-50%, jak również poziom IL-6 nawet o połowę (3, 4, 5).

Witamina C
Witamina ta jest kolejnym z cennych antyoksydantów wykazujących działanie przeciwzapalne. Jej podobieństwo chemiczne w stosunku do glukozy przyczynia się do tego, iż substancje te konkurują ze sobą w stosunku do tego samego białka transportującego substancje do wnętrza komórki. Pacjenci chorujący na cukrzycę wykazują również podwyższony poziom CRP oraz IL-6, czyli markerów stanu zapalnego. Zastosowanie suplementów witaminy C w diecie może wpłynąć na wyregulowanie skoków glukozy, jak również towarzyszący choremu na cukrzycę stan zapalny.

Polifenole
Substancje te od tysięcy lat były wykrywane w roślinach i prawdopodobnie wszystkie wykazują właściwości przeciwzapalne. Z tego też powodu tak często poleca się spożywanie dużej ilości warzyw i owoców. Niektóre z nich mogą nawet przyczyniać się do znacznego zmniejszania stanu zapalnego. Wymienić tu należy przede wszystkim kwercetynę oraz ekstrakt z pestek winogron. Przeprowadzone przez naukowców badania sugerują, iż kwercetyna wpływa na hamowanie aktywności cząsteczek adhezyjnych, obniżając tym samym przywieranie wytwarzanych komórek białych do innych tkanek i narządów (6).

Kwasy tłuszczowe omega-3 oraz omega-6
Kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 wchodzą w skład wielu substancji przeciwzapalnym naturalnie wytwarzanych w organizmie. Najważniejszymi z nich są eikozanoidy, do których należą m.in.: kwas eikozapentaenowy (EPA) oraz kwas dokozaheksaenowy (DHA). Kwasy te możemy znaleźć m.in.: w rybach morskich, olejach roślinnych, nasionach oraz orzechach. Obydwa kawasy znacząco wpływają na stan zdrowia, jednak EPA ma decydujący wpływ na przeciwzapalną reakcje w organizmie. Kwasy omega-3 konkurują z kwasami omega-6 oraz wpływają na zmniejszenie poziomu trzech głównych składowych stanu zapalnego: prostaglandyny E2, interleukiny 1-beta oraz tromboksanu B2 (7).
Spożywanie kwasów omega-3 w postaci jednej porcji ryb morskich lub suplementów wykazało znaczny wpływ na zmniejszenie objawów związanych z astmą oraz chorobą Crohn’a (8, 9). Dodatkowo wykazano również pozytywną korelację między spożywanie kwasu gamma-linolowego a redukcją objawów reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) (10, 11).

CRP – białko C-reaktywne
Poziom tego białka w organizmie jest związany z występowaniem ostrego, przewlekłego stanu zapalnego. Badania przeprowadzone na Harvard Medical School wykazały, że kobiety, które spożywały duże ilości węglowodanów o wysokim indeksie glikemicznym, takich jak ziemniaki, płatki śniadaniowe, biały chleb, mufiny oraz biały ryż miały podwyższony poziom CRP (12).
Co więcej wiele badań wykazało również korelację między witaminą E oraz innymi składnikami odżywczymi, a redukcja poziomu CRP w organizmie (13).

Ponieważ przyczyna powstawania przewlekłego stanu zapalnego leży po stronie nieodpowiedniego odżywiania, bardzo ważne jest, aby zwrócić szczególną uwagę na to czym się odżywiamy. Zastosowanie witamin C, E, kwasów omega-3, flawonoidów oraz innych suplementów wykazuje przeciwzapalne działanie i tym samym wpływa na obniżenie stanu zapalnego związanego z wieloma chorobami cywilizacyjnymi.

Button

Referencje:
1. Challem Jack, The dangers of inflammations. 2005.
2. Kritchevsky SB, et al. Serum carotenoids and markers of inflammation in nonsmokers. Am J Epidemiol 2000; 152:1065-1071.
3. Devaraj S, Jialal I. Alpha tocopherol supplementation decreases serum C-reactive protein and monocyte interleukin-6 levels in normal volunteers and type 2 diabetic patients. Free Rad Biol Med 2000; 29:790-792.
4. Upritchard JE, Sutherland WH, Mann JI. Effect of supplementation with tomato juice, vitamin E and vitamin C on LDL oxidation and products of inflammatory activity in type 2 diabetes. Diabetes Care 2000 Jun; 23(6):733-8.
5. Devaraj S, Jialal I. Alpha tocopherol supplementation decreases serum C-reactive protein and monocyte interleukin-6 levels in normal volunteers and type 2 diabetic patients. Free Radic Biol Med 2000 Oct 15; 29(8):790-2.
6. Kobuchi H, Roy S, Sen CK, et al. Quercetin inhibits inducible ICAM-1 expression in human endothelial cells through the JNK pathway. Am J Physiol 1999; 277(3 Pt 1):C403-11.
7. Prakash C, et al. Decreased systematic thromboxane A2 biosynthesis in normal human subjects fed a salmon-rich diet. Am J Clin Nutr 1994; 60:369-73.
8. Hodge L, et al. Consumption of oily fish and childhood asthma risk. Med J Aust 1996; 164:137-40.
9. Belluzzi A, et al. Effect of an enteric-coated fish-oil preparation on relapses in Crohn’s Disease. New Eng J Med 1996; 334:1557-60.
10. Zurier RB, et al. Gamma-linolenic acid treatment of rheumatoid arthritis: a randomized, placebo-controlled study. Arthritis Rheum 1996; 11:1808-17.
11. Zurier RB, Rossetti RG, Jacobson EW, et al. Gamma-linolenic acid treatment of rheumatoid arthritis. A randomized, placebo-controlled study. Arthritis & Rheumatism 1996; 11:1808-1817.
12. Liu S, et al. Relation between a diet with a high glycemic load and plasma concentrations of high-sensitivity C-reactive protein in middle-aged women. Am J Clin Nutr 2002; 75:492-8.
13. Ridker PM. Inflammation in atherothrombosis: how to use high-sensitivity C-reactive protein (hsCRP) in clinical practice. Am Heart Hosp J 2004 Fall; 2(4 Suppl 1):4-9.