Niemal każdego dnia stajemy przed bardzo trudnym wyborem: co włożyć do koszyka, by przygotować pożywne jedzenie dla nas i naszych bliskich?. Jesteśmy bombardowani setkami reklam, kuszeni kolorowymi opakowaniami i przytłoczeni bogactwem artykułów czekających na nabywców na półkach sklepowych. Jedni producenci chwalą się, że ich produkt nie zawiera cholesterolu, inni, że zrezygnowali z cukru, a jeszcze inni zachwalają szybkość i wygodę przygotowania. Próbując oszczędzić czas, nie zawsze czytamy etykiety zawierające informacje o składzie produktu i przy wyborze kierujemy się często podpowiedziami producentów. Tymczasem te wprowadzają nas niekiedy w błąd…

Deklarowana przez producenta niska zawartość tłuszczu nie musi oznaczać, że produkt jest zdrowy, o wartości odżywczej nie decyduje bowiem tylko ten czynnik. Znaczenie ma także ilość cukru, sodu, kalorii i stopień przetworzenia. Dany produkt może mieć mało kalorii i tłuszczu, a jednocześnie być wypełniony związkami chemicznymi, przez co staje się zdecydowanie niezdrowy. Ponadto żywność, którą spożywamy, powinna być bogata w składniki odżywcze, takie jak witaminy, minerały, tłuszcze naturalnego pochodzenia, a także inne potrzebne nam do życia związki występujące w naturalnym pożywieniu. Jeśli dany produkt nie posiada wartości odżywczej lub jest ona znikoma, to nawet przy niskiej zawartości tłuszczu (fat-free) nie można uznać go za zdrowy.

Przyjrzeliśmy się kilku wybranym artykułom  dostępnym niemal w każdym sklepie spożywczym i stworzyliśmy listę najbardziej niezdrowych produktów – szkodliwych nie tylko z powodu wysokiej kaloryczności, obfitości tłuszczu, cukru, sodu i związków chemicznych, ale także z uwagi na ich niewielką wartość odżywczą.

1 Produkty light

Produkty light to artykuły spożywcze o zmniejszonej o 30% zawartości przynajmniej jednego ze składników  – zazwyczaj tłuszczu, cukru, białka lub kalorii. Niestety, eliminacja jednego ze składników technologicznie wymaga zwiększenia udziału innego, np. w niektórych czekoladach lightzredukowany o 30% cukier zastąpiony jest syntetycznymi słodzikami i zwiększoną  ilością tłuszczu, przez co nie można uznać produktu ani za zdrowszy, ani za mniej kaloryczny. Z kolei zmniejszenie zawartości tłuszczu, który jest nośnikiem smaku i nadaje wyrobom odpowiednią konsystencję, wiąże się z potrzebą wprowadzenia na jego miejsce stabilizatorów, wypełniaczy, sztucznych słodzików lub cukru czy soli. Ponadto produkty lightdają mniejsze poczucie sytości, przez co zjadamy ich o wiele więcej, przyjmując często większą ilość kalorii i związków chemicznych.

2  Popcorn z mikrofalówki

Popcorn to jedna ze zdrowszych słonych przekąsek, po które sięgamy podczas oglądania filmu. Zawiera on dużo błonnika, gdyż wykonywany jest z pełnego, suchego ziarna kukurydzy, z niewielką ilością tłuszczu. Jednak w ostatnim czasie na półkach sklepowych pojawił się popcorn z mikrofalówki, który może być bardzo niebezpieczny dla naszego zdrowia. Jego maślany smak nie pochodzi od masła, ale od syntetycznego związku, diacetylu, który może powodować uszkodzenia w komórkach nerwowych, a ponadto jest szkodliwy dla układu oddechowego i może przyczyniać się do tworzenia beta amyloidów odpowiedzialnych za powstawanie chorób neurodegeneracyjnych, takich jak np. Alzheimer.

Ziarna kukurydzy przygotowane do mikrofalówki oblepione są też konserwantami oraz utwardzonym tłuszczem obfitującym w szkodliwe dla zdrowia kwasy tłuszczowe trans. Ponadto papierowe torby, w które zapakowany jest taki popcorn, pokryte są związkami chemicznymi uniemożliwiającymi pochłanianie tłuszczu przez papierowe opakowanie, a także związkami zabezpieczającymi przed spłonięciem wewnątrz mikrofalówki. Związki te przekształcają się w kwas perfluorooktanowy (PFOA), uznany przez Agencję ds. Ochrony Środowiska za związek kancerogenny (rakotwórczy), zwiększający ryzyko rozwoju niepłodności u ludzi, a także uszkadzający pracę tarczycy. Zamiast truć się tą potężną mieszanką chemikaliów, w łatwy i szybki sposób możemy przygotować popcorn samodzielnie w domu. Wystarczy na rozgrzaną patelnię wlać łyżkę oleju, np. rzepakowego, po chwili wsypać suche ziarna kukurydzy, wymieszać je z olejem, a następnie przykryć pokrywką. Od czasu do czasu warto poruszać patelnią, nie odkrywając pokrywki, aby ziarna się nie przypaliły. Po chwili ziarna zaczną strzelać. Należy nadal poruszać patelnią, a gdy ziarna przestaną strzelać, przesypać je do miski.

3  Margaryna

Przez krótki okres sądzono, że margaryny są zdrowsze od masła, jednak w ostatnim czasie pojawiło się coraz więcej badań donoszących o ich szkodliwości. Powodem są powstające w wyniku procesu produkcyjnego kwasy tłuszczowe trans, wykazujące bardzo niekorzystny wpływ na nasze zdrowie. Kwasy te powstają w wyniku procesu przemiany na drodze odwodornienia roślinnych tłuszczów nienasyconych o ciekłej konsystencji w tłuszcze stałe. Spożywanie kwasów tłuszczowych trans zwiększa ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, udaru, uszkodzeń w obrębie ścian naczyń krwionośnych, nowotworów, zaburzeń gospodarki hormonalnej, a także niepłodności. Według naukowców z rządowego amerykańskiego panelu badawczego nie ma bezpiecznej dla człowieka dawki tłuszczów trans. Ponadto wiele z dostępnych na rynku margaryn stabilizowanych jest przy użyciu konserwantów i emulgatorów, których bezpieczeństwo dla zdrowia jest bardzo często kwestionowane. Warto jednak zaznaczyć, że obecnie na rynku dostępne są również margaryny o wysokiej jakości, przy produkcji których tłuszcz utwardzany jest na drodze estryfikacji, a nie uwodorniania, dzięki czemu nie powstają tłuszcze trans. Niestety, producenci rzadko kiedy podają na opakowaniu informacje o stosowanej technologii produkcji.

4  Wyroby wędliniarskie

Wyroby mięsne, takie jak wędliny, parówki, salami, cechuje wysoki poziom tłuszczów nasyconych i cholesterolu. Ponadto produkty te zwierają czterokrotnie więcej sodu i ok. 50 razy więcej azotanów i azotynów niż mięso nieprzetworzone. Według naukowców z Harvard School of Public Health osoby, które regularnie spożywają ok. 50 g przetworzonego mięsa dziennie (równowartość dwóch plastrów wędliny lub jednej parówki), są o 42% bardziej narażone na choroby układu sercowo-naczyniowego i muszą liczyć się z 20% większym ryzykiem rozwoju cukrzycy typu 2 niż osoby, które nie sięgają po takie produkty. Według przeprowadzonego w 2011 roku przeglądu ponad 7 tys. badań klinicznych oceniających związek pomiędzy dietą a nowotworami, przetworzone mięso sprzyja powstawaniu nowotworów, głównie jelita grubego. Żadna ilość przetworzonego mięsa nie jest bezpieczna.

5  Chipsy

Chipsy to jedne z tych produktów, które posiadają znikomą wartość odżywczą. To przede wszystkim smażona na głębokim tłuszczu skrobiowa przekąska, pełna tłuszczu, kalorii, sodu i węglowodanów prostych, zawierająca także największe ilości rakotwórczego akrylamidu, który powstaje między innymi podczas smażenia w wysokich temperaturach.

6 Słodkie napoje gazowane

Picie napojów typu cola i innych dosładzanych napojów gazowanych jest niczym spożywanie cukierków w płynie. Stanowią one bombę kaloryczną, która może prowadzić do rozwoju otyłości, zwiększonego ryzyka rozwoju niektórych nowotworów, przedwczesnego starzenia się organizmu oraz zaburzeń gospodarki hormonalnej. Ponadto większość słodkich napojów gazowanych zawiera konserwanty, sztuczne barwniki, a także syntetyczne słodziki.