Jedzenie ku pokrzepieniu serc

Dieta roślinna w profilaktyce chorób układu sercowo-naczyniowego

Czego ludzie boją się najbardziej? Śmierci. Wydaje się być czymś na co zupełnie nie mamy wpływu. Sądzimy, że jej nadejście zależy od genów lub od ślepego losu. Kiedy zdrowie zaczyna szwankować, nasze życie spoczywa w rękach lekarza. Czy aby na pewno musi tak być? Odkrycia medyczne, których dokonano w ciągu ostatnich dekad, mogą zrewolucjonizować dotychczasową opiekę zdrowotną . Pokazują, że dieta oparta na pełnowartościowych produktach roślinnych może być kluczem do proaktywnego leczenia wielu chorób. Okazuje się, że geny ładują broń, ale to dieta i styl życia pociągają za spust.

Oto najczęstsze przyczyny śmierci na świecie wg WHO (2012) [1]:

Choroba niedokrwienna serca
Udar
Przewlekła obturacyjna choroba płuc
Zakażenia dolnych dróg oddechowych
Nowotwory płuc, tchawicy i oskrzeli

Jak widać wciąż na czarnej liście przyczyn śmierci pierwsze miejsca zajmują choroby układu sercowo- naczyniowego. Według danych GUS w naszym kraju sytuacja wygląda podobnie [2]. Oto pierwsza trójka zabójców:

Choroby układu krążenia
Nowotwory złośliwe
Urazy oraz zatrucia

Zapobieganie i odwracanie chorób za pomocą noża i widelca

Dziś dzięki badaniom niektórych postępowych lekarzy i naukowców, wiemy, że sposób odżywiania może zapobiegać chorobom, a nawet odwracać ich przebieg. Odnotowali oni liczne przypadki pacjentów, którzy powrócili do zdrowia dzięki zmianie diety. Ich badania otworzyły drogę dla nowych metod leczenia chorób przewlekłych, nie za pomocą pigułki i skalpela, a za pomocą noża i widelca.

Jednym z takich lekarzy jest dr T.Colin Campbell, autor książki „Nowoczesne zasady odżywiania”. Dr Campbell zestawił sposób odżywiania mieszkańców Stanów Zjednoczonych, prezentujących model diety tradycyjnej (zachodniej), opartej na wysoko przetworzonych produktach i dużej ilości białka zwierzęcego, z mieszkańcami wiejskich rejonów Chin, którzy jedzą głównie produkty roślinne, nieprzetworzone. Tzw. China Study ukazuje, w jaki sposób zachodnie nawyki żywieniowe i styl życia wpływają na rozwój chorób cywilizacyjnych, inaczej zwanych chorobami dobrobytu (nowotwory, cukrzyca, choroby serca).

W prestiżowej klinice w Cleveland, dr Caldwel Esselstyn za pomocą diety opartej na pełnowartościowych produktach pochodzenia roślinnego odwrócił chorobę serca w zaawansowanym stadium u pacjentów, którym kardiolodzy nie dawali już żadnych szans na przeżycie.

Doktor Dean Ornish, autor bestselleru „Spektrum”, jest twórcą programu cofania chorób serca. Dowiódł, że zmiana stylu życia pociąga za sobą zmianę ekspresji genów. Na przestrzeni trzydziestu jeden lat poprowadził wiele projektów badawczych, które udowodniły, że lepsze odżywianie oparte na nieprzetworzonych produktach roślinnych, techniki radzenia sobie ze stresem, umiarkowane ćwiczenia i wsparcie psychospołeczne mogą znacząco wpłynąć na nasze zdrowie i samopoczucie.

Choroba niedokrwienna serca

Choroba niedokrwienna serca zasadniczo ma podłoże pokarmowe i jest wywołana nadmierną konsumpcją tłuszczów nasyconych i trans, białka zwierzęcego i żywności wysokoprzetworzonej oraz zbyt małym spożyciem produktów roślinnych. Ta choroba, która powstaje na skutek odkładania się blaszek miażdżycowych w tętnicach, praktycznie nie występuje w społeczeństwach stosujących dietę roślinną. Stosowane metody leczenia: leki, stenty i by-passy stanowią jedynie doraźną pomoc. Można je porównać do przyklejenia plastra na zakażoną ranę. Leczenie powinno być nakierowane na wykluczenie przyczyny, a nie wyciszanie objawów

Nadciśnienie tętnicze

Ciśnienie wyższe niż 140/90 mmHg – taki stan definiuje się jako nadciśnienie tętnicze. Jest głównym czynnikiem ryzyka chorób serca i udaru mózgu. Nadciśnienie może być przyczyną jak i skutkiem choroby nerek. Osoby na diecie roślinnej, opartej na nieprzetworzonych produktach spożywają mniej sodu. Sól ukryta jest w serach, wędlinach, przekąskach, większości gotowych produktów. Dla optymalnego rezultatu należy dążyć do normalizacji masy ciała, wdrożenia umiarkowanej aktywności fizycznej oraz prawidłowego odżywienia.

Podwyższony poziom cholesterolu

Czynnikiem predysponującym do wystąpienia choroby niedokrwiennej serca jest podwyższony poziom cholesterolu. Amerykańskie Towarzystwo Kardiologiczne zaleca, aby poziom cholesterolu we krwi nie przekraczał 200 mg/dl. Leki obniżające poziom cholesterolu, szczególnie statyny, są bardzo powszechnie stosowane. Choć spełniają swoje zadanie, nie zwalczają przyczyn problemu. Niestety jednocześnie mają szereg skutków ubocznych. Poziom cholesterolu dość łatwo można zmodyfikować stosując pełnowartościową, bogatą w błonnik dietę opartą na produktach roślinnych.

Z czego wynikają korzyści stosowania diety roślinnej?

Korzyści zdrowotne wynikają z ograniczenia spożycia produktów odzwierzęcych, zwłaszcza bogatych w nasycone kwasy tłuszczowe i cholesterol. Należą do nich mięso (szczególnie czerwone), tłuste produkty mleczne (sery żółte, śmietana, masło) i jaja. Badania naukowe wskazują, że znaczne spożycie czerwonego i przetworzonego mięsa może sprzyjać chorobom układu sercowo-naczyniowego i innym chorobom przewlekłym [3,4]. Z najnowszych doniesień wynika również, że znajdujące się w mięsie żelazo hemowe może przyczyniać się do rozwoju chorób układu krążenia i cukrzycy typu II [5,6].

Jaja w istotny sposób podwyższają stężenie cholesterolu całkowitego we krwi oraz obniżają stosunek HDL do LDL [7].

Korzyści płynące z diety roślinnej mogą też wynikać z włączenia do jadłospisu większej ilości produktów roślinnych oraz zawartych w nich substancji, takich jak błonnik pokarmowy i dobre kwasy tłuszczowe, witaminy, składniki mineralne, przeciwutleniacze i fitozwiązki.

Przegląd badań klinicznych, przygotowany przez Hartley i wsp. [8] sugeruje pozytywny wpływ zwiększenia spożycia warzyw i owoców na ciśnienie skurczowe i rozkurczowe oraz stężenie LDL. Warzywa i owoce dostarczają kluczowych dla układu sercowo-naczyniowego składników takich jak witamina C i inne antyoksydanty oraz minerały takie jak magnez, potas i wapń.

Główne źródło białka w diecie roślinnej stanowią nasiona roślin strączkowych. Badania naukowe potwierdziły, iż ich regularne spożycie wpływa pozytywnie na poziom cholesterolu [9]. Nasiona strączkowe są jednocześnie źródłem błonnika, witamin, minerałów i niewysokiej kaloryczności.

Kolejne składniki diety roślinnej sprzyjające leczeniu i profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych to pełnoziarniste produkty zbożowe takie jak kasze i płatki zbożowe. Wpływają na zdrowie poprzez zawartość błonnika, witamin i minerałów. Badania naukowe potwierdzają wpływ na obniżenie ciśnienia tętniczego i ryzyka chorób sercowo-naczyniowych ogólnie [10,11].

Dieta roślinna obfitująca w orzechy wpływa korzystnie na profil lipidowy. Tak, są tłuste i kaloryczne, ale to tak zwany dobry tłuszcz a dodatkowe kalorie z orzechów według badań naukowych nie powodują przyrostu wagi u osób z masą ciała w normie [12,13,14].

Przez wiele lat obwinialiśmy nasze geny za choroby, na które zapadaliśmy. A jednak to styl życia, a zwłaszcza to, co jemy determinuje czy szkodliwe geny ulegną ekspresji i choroba się zaostrzy, czy pozostanie w stanie uśpienia. Nowoczesna spersonalizowana medycyna żywieniowa oferuje testy genetyczne, umożliwiające identyfikację zagrożeń wystąpieniem chorób przewlekłych. Uświadomienie sobie, że jest się w grupie podwyższonego ryzyka wystąpienia chorób serca czy cukrzycy, stanowi potężną motywację do przeprowadzenia głębokich zmian trybu życia.

Bibliografia:

http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs310/en/
http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/statystyka-zgonow-i-umieralnosci-z-powodu-chorob-ukladu-krazenia,22,1.html
Rohrmann S., Overvad K., Bueno-de-Mesquita H.B. i wsp. Meat consumption and mortality — results from the European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition. BMC Med. 2013; 11: 63. doi:10.1186/1741-7015-11-63.
Sinha R., Cross A.J., Graubard B.I. i wsp. Meat intake and mortality: a prospective study of over half a million people. Arch. Intern. Med. 2009; 169: 562–571. doi:10.1001/archinternmed.2009.6.
Fernandez-Cao J.C., Arija V., Aranda N. i wsp. Heme iron intake and risk of new-onset diabetes in a Mediterranean population at high risk of cardiovascular disease: an observational cohort analysis.
BMC Public Health. 2013; 13: 1042. doi:10.1186/1471-2458-13-1042. 23. Basuli D., Stevens R.G., Torti F.M. i wsp. Epidemiological associations between iron and cardiovascular disease and diabetes. Front. Pharmacol. 2014; 5: 117. doi:10.3389/fphar.2014.00117.
Weggemans R.M., Zock P.L., Katan M.B. Dietary cholesterol from eggs increases the ratio of total cholesterol to high-density lipoprotein cholesterol in humans: a meta-analysis. Am. J. Clin. Nutr. 2001; 73: 885–891.
Hartley L., Igbinedion E., Holmes J. i wsp. Increased consumption of fruit and vegetables for the primary prevention of cardiovascular diseases. Cochrane Database Syst. Rev. 2013; 6: CD009874. doi:10.1002/14651858.CD009874.pub2.
Bazzano L.A., Thompson A.M., Tees M.T. i wsp. Non-soy legume consumption lowers cholesterol levels: a meta-analysis of randomized controlled trials. Nutr. Metab. Cardiovasc. Dis. 2011; 21: 94–103. doi:10.1016/j.numecd.2009.08.012.
Mellen P.B., Walsh T.F., Herrington D.M. Whole grain intake and cardiovascular disease: a meta-analysis. Nutr. Metab. Cardiovasc. Dis. 2008; 18: 283–290. doi:10.1016/j.numecd.2006.12.008.
Behall K.M., Scholfi eld D.J., Hallfrisch J. Whole-grain diets reduce blood pressure in mildly hypercholesterolemic men and women. J. Am. Diet. Assoc. 2006; 106: 1445–1449. doi:10.1016/j.jada.2006.06.010
West S.G., Krick A.L., Klein L.C. i wsp. Effects of diets high in walnuts and fl ax oil on hemodynamic responses to stress and vascular endothelial function. J. Am. Coll. Nutr. 2010; 29: 595–603.
Martínez-González M.A., Bes-Rastrollo M. Nut consumption, weight gain and obesity: Epidemiological evidence. Nutr. Metab. Cardiovasc. Dis. 2011; 21 (supl. 1:) S40–S45. doi:10.1016/j.numecd.2010.11.005. 55.
Mattes R.D., Kris-Etherton P.M., Foster G.D. Impact of peanuts and tree nuts on body weight and healthy weight loss in adults. J. Nutr. 2008; 138: 1741S–1745S.