Dieta w chorobach tarczycy, na co zwrócić uwagę

Każda dieta, zwłaszcza w chorobach tarczycy powinna być dopasowana indywidualnie. Są jednak pewne produkty, które mogą wspomagać Twoją chorą tarczycę!

Pośród chorób tarczycy prawdziwą plagą jest choroba Hashimoto, czyli autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. Choroba Hashimoto jest bardzo podstępnym schorzeniem tarczycy, na które cierpi coraz więcej kobiet w Polsce. Jej objawy często są bagatelizowane, gdyż nie doświadczamy tutaj uczucia bólu.

Objawy w chorobach tarczycy są niejednoznaczne: zmęczenie, objawy skórne, bóle stawów, problemy z koncentracją czy nieuzasadnione tycie. To dolegliwości, które często nie są w ogóle wiązane z zaburzeniami hormonalnymi.

Chora tarczyca — Co to jest Hashimoto?

Hashimoto to choroba autoimmunologiczna tarczycy polegająca na nieprawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego. Organizm atakuje sam siebie, niszcząc własne tkanki. Schorzenie to prowadzi najczęściej do wystąpienia niedoczynności tarczycy.

Ponadto, choroba Hashimoto często współistnieje z innymi chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak np. celiakia, cukrzyca typu I, zespół jelita nadwrażliwego, stwardnienie rozsiane itp.

Choroba Hashimoto, podobnie jak inne choroby tarczycy, jest zdecydowanie częściej wykrywana u kobiet niż u mężczyzn – kobiety stanowią ok. 95% przypadków zachorowań. Przyczyny powstawania choroby Hashimoto nie są znane. W badaniach tarczycy widzimy postępującą niedoczynność oraz obecność przeciwciał anty-TPO.

Hormony tarczycy – kontrola metabolizmu

Jeżeli tarczyca pracuje w zwolnionym tempie, zwalnia również metabolizm, a ryzyko otyłości wzrasta. Mimo iż szacuje się, że na problemy z tarczycą cierpi ponad 300 milionów ludzi na świecie, uważa się, że nawet 50% z nich może nie wiedzieć o swojej chorobie.

Przy niskim poziomie hormonów tarczycy (niedoczynność tarczycy) nie można odpowiednio ustabilizować stężenia glukozy we krwi, cholesterolu ani masy ciała. Stosowanie odpowiednio dobranej diety i optymalizacja hormonów tarczycy są kluczowe w rozwiązaniu problemu. Jadłospis powinien uwzględniać odpowiednią podaż jodu, selenu, cynku, witaminy A, kwasów omega-3. Nie wolno zapomnieć też o witaminie D – latem zapewnimy jej syntezę poprzez regularną ekspozycję skóry na działanie promieni słonecznych (aż do 90%!). Niektóre pokarmy mogą też wpływać negatywnie na funkcjonowanie omawianego gruczołu. Na przykład gluten– może wywołać autoimmunologiczną chorobę tarczycy. Również produkty sojowe mają powiązania z chorobami tarczycy, chodzi tu szczególnie o produkty przetworzone takie jak parówki i wędliny sojowe, desery czy batony białkowe.

Dieta w chorobach tarczycy

W chorobach tarczycy (zwłaszcza Hashimoto) za istotne uważa się działanie takich składników pokarmowych jak:

Jod – z tego pierwiastka zbudowane są hormony tarczycy, jego niedobory zaś powodują osłabienie układu immunologicznego. Mimo iż najbardziej dostępnym źródłem jodu jest sól jodowana, nie powinna ona stanowić jego głównego źródła w codziennej diecie. Jakie są alternatywy? Bardzo dobrym źródłem jodu są ryby i owoce morza, takie jak:

• makrela,
• małże,
• dorsz,
• ostrygi glony i wodorosty!

Jego śladowe ilości zawierają produkty takie jak:

• otręby pszenne,
• brokuł,
• groch,
• orzechy laskowe.

Pierwiastek ten można również uzupełnić w organizmie poprzez picie jodowanej wody mineralnej.

Selen – to wyjątkowy pierwiastek, któremu zawdzięczamy proces antyoksydacji, dzięki której można zapobiec procesom, które potrafią uszkodzić nasze komórki, w tym komórki tarczycy. Niedobory selenu mogą przyczynić się do powstania poważnych zaburzeń w funkcjonowaniu układu odpornościowego i nasilać objawy chorej tarczycy. Jego źródła to:

• orzechy brazylijskie (wystarczy już jeden orzech dziennie, aby pokryć zapotrzebowanie!)
• grzyby, (takie jak borowiki i pieczarki)
• dorsz,
• halibut,
• makrela,
• sezam.

Żelazo – jest niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy. Jego niedobór może prowadzić do niedoczynności tarczycy. Bardzo łatwo jest ograniczyć jego wchłanianie pijąc do posiłku, w tym samym czasie, kawę albo herbatę.

Głównymi źródłami żelaza są:

• nieprzetworzone produkty zbożowe
• mięso,
• len,
• pestki dyni
• nasiona roślin strączkowych.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że żelazo z roślinnych źródeł wchłania się w mniejszym stopniu niż z pokarmów mięsnych. Możemy jednak zwiększyć jego przyswajalność dodając do roślinnych źródeł żelaza produkty bogate w witaminę C (np. dodatek soku z cytryny).

Cynk – ten pierwiastek odgrywa również kluczową rolę w chorobach tarczycy, gdyż gwarantuje prawidłowe funkcjonowanie hormonu – tyroksyny. Niedobór cynku może doprowadzić do niedoczynności tarczycy oraz do spadku tempa metabolizmu (co może utrudniać spadek masy ciała) i osłabienie funkcjonowaniu układu odpornościowego.

Dobre źródło cynku stanowią:

• pełnoziarniste produkty zbożowe,
• mięso.
• zarodki i otręby pszenne,
• groch,
• pestki dyni,
• wołowina,
• żółtka jaj.

Kwasy tłuszczowe omega-3 – one również gwarantują prawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego, cechują je właściwości przeciwzapalne.

Ich doskonałym źródłem są:

• tłuste ryby morskie (niehodowlane!) takie jak np. łosoś i makrela,
• siemię lniane,
• orzechy włoskie,
• oleje: lniany, konopny i z orzechów włoskich.

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe, szczególnie omega-3, zwiększają wrażliwość komórek organizmu na hormony tarczycy (poprzez oddziaływanie na wątrobę, w której także zachodzą przemiany hormonów tarczycy) oraz pozwalają na utrzymywanie prawidłowego poziomu cholesterolu.

Witamina D – tę witaminę nauka postrzega bardziej jako hormon, który posiada znaczący wpływ na prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.

Witamina D występuje w niewielkiej ilości w żywności pochodzenia zwierzęcego. Jest ona produkowana także w wyniku działania promieni słonecznych na skórę – aby jednak jej skórna synteza zaszła należy wystawiać się na słońce minimum 15 minut (w naszym klimacie), w letnim ubraniu, w godzinach 10-15 – w okresie wiosenno-letnim.

W okresie od września do kwietnia zalecana jest suplementacja tej witaminy. W ostatnim czasie pojawiły się również doniesienia naukowe, że w naszej strefie klimatycznej należy prowadzić suplementacje przez cały rok! Na pewno powinny robić to osoby cierpiące na chorobę tarczycy Hashimoto.

Prawidłowo zbilansowana dieta w chorobie Hashimoto dostarcza brakujących składników pokarmowych, zabezpiecza organizm przed jego niedoborami oraz wycisza procesy zapalne, które mają pierwotną przyczynę w powstawaniu tej choroby autoimmunologicznej.

Co szkodzi tarczycy?

Szkodliwe dla tarczycy są m.in.:

• TIOGLIKOZYDY obecne w warzywach takich jak: kapusty, brokuł, kalafior, jarmuż itp. Związki te mogą upośledzać przyswajanie jodu. Nie należy jednak z nich zupełnie rezygnować, a jedynie ograniczyć ich spożycie, ponieważ są cennym źródłem wielu pożądanych w diecie składników.
• SOJA, ze względu na występowanie w niej dużych ilości IZOFLAWONÓW utrudniających wchłanianie jodu oraz FITYNIANÓW ograniczających przyswajanie m.in żelaza i cynku. Fityniany znajdują się także w warzywach strączkowych i zbożach, m.in. kaszy jaglanej – te produkty również warto ograniczyć, ale nie eliminować z diety.
• GLUTEN. Choroby autoimmunologiczne często występują razem. Dlatego chorobie tarczycy zwanej Hashimoto, często towarzyszy celiakia i nadwrażliwości na gluten niezwiązana z celiakią. Wówczas może być konieczne odstawienie produktów zawierających gluten (zbóż glutenowych i produktów przetworzonych zawierających ten składnik).
• W przypadku KAZEINY – białka mleka, na które liczny odsetek społeczeństwa wykazuje reakcję alergiczną, może być zasadne odstawienie mleka i jego produktów. Tłumaczy się to eliminacją składnika negatywnie oddziałującego na funkcjonowanie układu odpornościowego.

Zobacz więcej :

LECZENIE CHORÓB TARCZYCY

DIETETYCZNA TARCZA DLA TWOJEJ TARCZYCY

KOD METABOLICZNY 200

Bibliografia

1. Stolińska H. I Wolańska D. Składniki pokarmowe istotne w niedoczynności tarczycy, Żywienie człowieka i metabolizm, 21012, XXXIX, nr 3, 221-231
2. Omeljaniuk W.J, Dziamianowicz M., Naliwajko S.K, Bartosiuk E. Markiewicz-Żukowska R, Borawska H.B. Ocena sposobu żywienia pacjentek z chorobą Hashimoto, Bromat. Chem. Toksykol., XLIV, 2011, 3, str. 428-433
3. Przybylik-Mazurek E., Hubalewska-Dudejczyk A., Huszno B. Niedoczynność tarczycy na tle autoimmunologicznym, Alergologia Immunologia 2007, tom 4, numer 3-4
4. Jarosz M., Stolińska H., Wolańska D. Żywienie w niedoczynności tarczycy, Poradnik dla lekarzy i pacjentów, wyd. PZWL, Warszawa 2014
5. Płudowski P , Karczmarewicz E. , Bayer M., Carter G. , Chlebna-Sokół D. , Czech-Kowalska J. , Dębski R. , Decsi T. , Dobrzańska A. , Franek E. , Głuszko P., Grant W.B., Holick M. F., Yankovskaya L., Konstantynowicz J, Książyk J.B, Księżopolska-Orłowska K, Lewiński A., Litwin M, Lohner M , Lorenc R.S , Łukaszkiewicz J., Marcinowska-Suchowierska E., Milewicz A., Misiorowski M, Nowicki M., Povoroznyuk V., Rozentryt P., Rudenka E., Shoenfeld Y, Socha P., Solnica B., Szalecki M., Tałałaj M., Varbiro S., Żmijewski M.A., 2013, Wytyczne suplementacji witaminą D dla Europy Środkowej — rekomendowane dawki witaminy D dla populacji zdrowej oraz dla grup ryzyka deficytu witaminy D, Endokrynologia Polska DOI: 10.5603/EP.2013.0012 Tom/Volume 64; Numer/Number 4/2013 ISSN 0423–104X
6. Catassi C.,1Bai C. B., Bonaz B., Bouma G, Calabrò A., Carroccio A, CastillejoG. Ciacci C., Cristofori F. , Dolinsek J., Francavilla R., Elli R., Green P.,Holtmeier W., Koehler P., Koletzko S, Meinhold Sanders D., Schumann M., Schuppan D., Ullrich R.,Vécsei A.,Volta U, Zevallos V., Sapone A., Fasano A., 2013, Non-Celiac Gluten Sensitivity: The New Frontier of Gluten Related Disorders, Nutrients. 2013 Oct; 5(10): 3839–3853/
7. Rostami K., Hogg-Kollars S., PhD studen, Anonymous, patient, 2012, A Patient’s Journey Non-coeliac gluten sensitivity, BMJ 2012;345:e7982,
8. Volta U., De Giorgio R., 2012, New understanding of gluten sensitivity, Nat Rev Gastroenterol Hepatol., 2012 Feb 28;9(5):295-9
9. Kryczyk J., 2015, Żywienie w chorobach tarczycy, Materiały dla uczestników kursu Nutri Center – Centrum Edukacji i Poradnictwa Żywieniowego
10. http://www.endokrynologia.net/ (2015.07.22), Endokrynologia Poradnik dla pacjenta, dr med. Jacek Belomski – blog