Mózg nie lubi słodyczy

Mózg człowieka nieustannie się zmienia. Stale wytwarzane są nowe połączenia między komórkami nerwowymi – neuronami, zmienia się ilość i funkcjonowanie neuroprzekaźników, czyli substancji odpowiedzialnych za przewodzenie impulsów nerwowych. Jeszcze do niedawna uważano, że liczba neuronów i wszystkich połączeń między nimi zostaje ustalona w dzieciństwie i pozostaje stała. Dziś już wiemy, że to nieprawda. Co więcej, okazuje się, że nasza dieta ma bardzo duży wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego. Sposób odżywiania oddziałuje na pracę mózgu w każdym wieku i dlatego tak ważne jest, by zadbać o obecność w diecie składników, które pozwolą uaktywnić komórki nerwowe i zapewnić sprawne działanie sieci połączeń między nimi.

Komórki nerwowe do swojej pracy potrzebują glukozy – jest ona jedynym paliwem dla mózgu. W przeciwieństwie do innych komórek ciała, komórki nerwowe nie umieją przetwarzać białek i tłuszczy na glukozę, dlatego jest ona wchłaniana przez neurony z naczyń krwionośnych i transportowana do wewnątrzkomórkowych producentów energii – mitochondriów. To właśnie tam glukoza zamienia się w energię. Problemy w dostawie glukozy bądź w procesie produkcji energii mogą stać się przyczyną nieprawidłowości w funkcjonowaniu mózgu.

Okazuje się jednak, że mózgowi szkodzi nie tylko niedobór glukozy, ale także jej nadmiar. Spożywanie dużej ilości produktów o wysokim indeksie glikemicznym, takich jak cukier, słodycze, słodzone napoje, jasne pieczywo, biały ryż, słodzone płatki śniadaniowe, powoduje, że w organizmie utrzymuje się wysoki poziom cukru we krwi. Zwiększa się też ilość insuliny, która uszkadza naczynia krwionośne, tym samym utrudniając dopływ krwi do mózgu. Poza tym cukier negatywnie wpływa na funkcjonowanie synaps w mózgu, czyli miejsc połączeń pomiędzy neuronami, w których znajdują się neuroprzekaźniki. Wysoki jego poziom we krwi sprzyja udarom – ze względu na arteriosklerozę naczyń włosowatych w mózgu i tętnic szyjnych.

Najnowsze badania sugerują jeszcze jeden negatywny wpływ cukru na nasz organizm.

Naukowcy z University of California przeprowadzili badanie: dwóm grupom szczurów podawali wodę wzbogaconą słodkim syropem kukurydzianym, przy czym jedna z nich otrzymywała dodatkowo kwasy tłuszczowe omega-3. Sześć tygodni wcześniej zwierzęta wpuszczono do labiryntu i sprawdzano, jak sobie poradzą. To samo powtórzono po zmianie diety. Okazało się, że szczury, które nie miały suplementacji kwasem omega-3, nie pamiętały, jak poruszać się po labiryncie, były wolniejsze niż szczury z drugiej grupy.
[clearboth]
Ponadto stwierdzono u nich ubytek w aktywności synaptycznej, czyli zaburzone przekazywanie informacji pomiędzy neuronami. Zdaniem naukowców, wniosek z badania jest jednoznaczny – spożywanie słodkich produktów może pogorszyć procesy uczenia się i pamięci.

Jakie więc jest idealne pożywienie dla mózgu? Jakie produkty należy spożywać, żeby poprawić jego funkcjonowanie?

Konieczne do prawidłowego działania mózgu są węglowodany o niskim indeksie glikemicznym, które występują w produktach z pełnego ziarna, np. w:

Powodują one powolny wzrost i spadek poziomu cukru i insuliny we krwi, co wiąże się z mniejszymi wahaniami glukozy we krwi, a tym samym lepszym samopoczuciem i funkcjonowaniem całego organizmu.

Po drugie, niezwykle ważna jest odpowiednia podaż kwasów tłuszczowych omega-3. W opisanych wyżej badaniach ich obecność w diecie pozytywnie wpłynęła na funkcjonowanie mózgu w drugiej grupie szczurów. Kwasy tłuszczowe n-3 wchodzą w skład lipidów błon komórkowych, zwłaszcza tkanki nerwowej. Neutralizują wolne rodniki, powodują również zmiany w funkcjonowaniu neuroprzekaźników. Są niezbędne do prawidłowej budowy komórki nerwowej i jej wyrostków – dendrytów i aksonów.
[clearboth]
Poprawiają pamięć, koncentrację uwagi, funkcjonowanie narządu wzroku. Kwasy te są obecne w tłustych rybach morskich (takich jak: śledź, tuńczyk, łosoś, halibut, sardynki, makrela) oraz w owocach morza, ale mogą być też syntetyzowane w organizmie z tłuszczów obecnych w: