Dlaczego warto badać poziom witaminy D3 w organizmie?

Pod nazwą witamina D kryję się grupa związków o podobnej budowie chemicznej, różniąca się przede wszystkim pochodzeniem. Do grupy tej zalicza się witamina D1 (kalcyferol) występująca w tranie, D2 (ergokalcyferol) syntetyzowana przez rośliny eksponowane na działanie promieni ultrafioletowych oraz najlepiej nam znana witamina D3 (cholekalcyferol), wytwarzana w skórze zwierząt oraz ludzi również pod wpływem promieni słonecznych.

Wszystkie witaminy należące do tej grupy są rozpuszczalne w tłuszczach, dlatego tłuszcz jest niezbędnym elementem w procesie wchłaniania tych witamin w przewodzie pokarmowym zarówno zwierząt jak i ludzi.

Ze względu na swoją budowę chemiczną witaminy z grupy D są odporne na procesy utleniania i dobrze znoszą ekspozycje na wyższe temperatury.

Dlaczego warto badać poziom witaminy D3 w organizmie?

Witamina D3 jest syntetyzowana przez nasz organizm w skórze, podczas ekspozycji na światło słoneczne otrzymujemy ją za darmo. Zdrowa, młoda osoba, wystawiająca się w czasie letnich miesięcy na promienie słoneczne przez 10 minut każdego dnia, powinna dostarczać swojemu organizmowi odpowiednia ilość tej witaminy.

Należy jednak pamiętać, że stosowane przez nas codziennie kosmetyki z filtrem UV, starszy wiek, ciemniejsza karnacja, stosowanie niektórych leków czy przebywanie przez większość roku w zamkniętych pomieszczeniach sprzyja występowaniu niedoborów tej arcyważnej dla naszego zdrowia witaminy.

Stężenie witaminy D3 w organizmie

Zanim jednak podejmiemy decyzję o włączeniu suplementacji warto wykonać badanie stężenia witaminy D3. Ułatwi to dobranie przez lekarza odpowiedniej dawki, skutecznie uzupełniającej niedobór witaminy D3. Może również ustrzec przed niepotrzebnym przedawkowaniem, które może być niebezpieczne dla zdrowia. Nadmiar witaminy D3 prowadzi bowiem do wzmożonego uwalniania wapnia z kości, który odkłada się w narządach np. w wątrobie i nerkach, skórze, naczyniach krwionośnych, sercu czy płucach. Skutkiem tego procesu jest ich zwapnienie. Objawy towarzyszące przedawkowaniu witaminy D3 to częste oddawanie mętnego moczu, nieregularna czynność serca, metaliczny posmak w ustach, biegunki i zaparcia, bóle brzucha, bóle głowy, nudności, wzmożone pragnienie, utrata apetytu a nawet niewydolność nerek. Rutynowo wykonuje się pomiar stężenia w surowicy nieaktywnej formy witaminy D3 – 25(OH)D3, natomiast stężenie 1,25(OH)2D3 – aktywnego metabolitu, jest wykonywane w ściśle określonych wskazaniach medycznych.

Jaka jest norma witaminy D u dorosłego?

Od maja do września u zdrowych osób wystarczy przebywać na słońcu przez 15 minut dziennie bez kremów z filtrem. Wówczas suplementacja witaminą D nie jest konieczna.
Suplementacja w dawce 800–2000 IU/dobę, jest zalecana, jeśli powyższe warunki nie są spełnione.
Przy nadwadze i otyłości przyjmujemy suplement w dawce 1600–4000 IU/dobę.

Uznaje się, że stężenie witaminy D3 w surowicy poniżej 20 ng/ml (50 nmol/l) to stan ciężkiego niedoboru wymagający wdrożenia jak najszybciej odpowiedniego leczenia. W przypadku wyników mieszczących się w zakresie ≥20-30 ng/ml od 50 do 75 nmol/l) wskazuje się na poziom niewystarczający wymagający zwiększenia dotychczasowej dawki suplementacyjnej. Wartości ≥30-50 ng/ml (≥75-125 nmol/l) uznawane są za prawidłowe ale nie oznaczają odstawienia dotychczasowej suplementacji a jedynie jej utrzymanie.

Dlaczego prawidłowy poziom witaminy D3 w organizmie jest ważny?

Niedobory witaminy D3 u ludzi mogą prowadzić do rozregulowania gospodarki wapniowo-fosforanowej w organizmie w wyniku czego może pojawić się problem z osteomalacją lub osteoporozą u osób dorosłych a w przypadku dzieci krzywica. Witamina D3 wpływa również na poprawę odporności immunologicznej, dlatego chroni nas przed nawracającymi infekcjami wirusowymi i bakteryjnymi, może również skracać czas trwania choroby.

Wpływa na poziom glukozy we krwi regulując syntezę i wydzielanie insuliny przez trzustkę. Wpływając na stężenie wapnia we krwi reguluje procesy skurczu mięśni oraz przechodzenia impulsu nerwowego. W związku z tym, jej niedobory mogą przyczyniać się do obniżenia siły mięśniowej oraz zaburzeń pracy układu nerwowego, w tym do występowania stanów obniżonego nastroju lub depresji, dlatego potocznie nazywana jest witaminą szczęścia.

Regulując pracę tarczycy pobudza przemianę materii i chroni przed przerostem gruczołów przytarczyc. Dobrze na jej suplementację reagują również pacjenci z chorobami skóry takimi jak łuszczyca lub atopowe zapalenie skóry (AZS), ponieważ witamina D3 obniża stan zapalny w skórze łagodząc objawy występujące w przebiegu tych chorób.

Witamina D3 a mitochondria

Przemiana nieaktywnej formy witaminy D3 (25(OH)D3) do jej aktywnego metabolitu (1,25(OH)2D3) zachodzi w mitochondriach, które odpowiedzialne są za zaopatrywanie naszych komórek w energię. Proces aktywacji zachodzi głównie w mitochondriach komórek glejowych, budujących naszą skórę, nerki, węzły chłonne, trzustkę oraz w makrofagach. Mitochondria nie robią tego jednak bezinteresownie. Obecność aktywnej formy witaminy D3 chroni je przed stresem oksydacyjnym i nitrozacyjnym a regulując ekspresję odpowiednich genów działa hamująco na powstawanie i rozwój procesów zapalnych.

Połączenie się witaminy D3 ze swoistym receptorem mitochondrialnym reguluje napływ jonów wapnia do wnętrza tego organellum komórkowego sprawiając, że staje się ono najważniejszym magazynem tego pierwiastka w organizmie. Gdy zabraknie wapnia w mitochondriach zaburza to proces programowanej śmierci komórki (apoptozy) i zwiększa ryzyko występowania chorób nowotworowych i zaburza przebieg procesów regeneracyjnych.