Sprawdź, co cię gryzie!
Osłabiony na skutek ich obecności układ odpornościowy nie jest w stanie ich zwalczyć, w konsekwencji czego dochodzi do różnych chorób, a nawet – gdy larwy przedostaną się do mózgu – do zmian osobowości: agresji, stanów lękowych, demencji.
Kolejną popularną chorobą pasożytniczą jest wągrzyca, na którą cierpi 50 milionów ludzi na całym świecie. Jej najczęstsza przyczyna to spożycie surowej lub niedogotowanej wieprzowiny zakażonej jajami tasiemca uzbrojonego. Z kolei inne pasożytnicze gatunki – nicienie – często znajdują się w surowych rybach i innych organizmach morskich.
Robaki płaskie
Pierwsza grupa pasożytów to robaki płaskie, a wśród nich dwie duże gromady – przywry i tasiemce. W warunkach polskich praktycznie nie spotykamy przywr pasożytujących w przewodzie pokarmowym, zdarzają się jedynie sporadyczne przypadki zawleczenia ich z krajów południowych.Dużo częstsze są tasiemce, które mogą wywołać u ludzi dwa rodzaje jednostek chorobowych: wągrzycę i tasiemczycę.
[dropcap2]1[/dropcap2]Tasiemczyca
Tasiemczyce występują na całym świecie, jednak ryzyko zarażenia się nimi jest znacznie większe w krajach o ciepłym klimacie i w tych, w których istnieje zwyczaj jedzenia surowego lub niedogotowanego mięsa. Najczęstszymi tasiemczycami występującymi u ludzi są zarażenia tasiemcem nieuzbrojonym i (znacznie rzadziej) tasiemcem uzbrojonym. Postacie dorosłe tego pasożyta osiągają długość 2–10 m, a ich ciało zbudowane jest z tysięcy członów. Część przednich segmentów tasiemca tworzy główkę zaopatrzoną w przyssawki i/lub haczyki umożliwiające przytwierdzenie pasożyta do błony śluzowej jelita.
[clearboth]
Tasiemce potrzebują do pełnego rozwoju dwóch żywicieli – pośredniego i ostatecznego. Jajo inwazyjne po wydostaniu się z członu macicznego odznacza się dużą wytrzymałością na działanie czynników zewnętrznych. W polskich warunkach może zachować żywotność i zdolność zarażenia żywiciela pośredniego przez ponad rok. Żywiciel ostateczny (najczęściej człowiek) zaraża się przez zjedzenie surowego lub niedogotowanego mięsa zawierającego wągry. Trawienie uwalnia główkę młodego tasiemca, która dostaje się do jelita i buduje ciało tasiemca. Pasożyty dorastają do pełnej długości po ok. 2–3 miesiącach, w jelicie żywiciela mogą przeżyć kilka do kilkudziesięciu lat.
Objawy kliniczne
Obecność tasiemca w przewodzie pokarmowym człowieka powoduje zmianę napięcia i kurczliwości jelita cienkiego, zmniejszenie wydzielania enzymów trawiennych oraz upośledzenie wchłaniania substancji odżywczych, zużywanych przez pasożyta. Prowadzi to do pojawienia się niecharakterystycznych objawów: bólów brzucha, nudności, biegunek lub zaparć, zaburzeń łaknienia, chudnięcia. Rzadziej występują: osłabienie, wymioty, zaburzenia snu, uczucie ucisku w gardle, zmiany skórne, niedokrwistość. W wyjątkowych przypadkach obserwowano niedrożność jelita, przewodów żółciowych lub trzustkowych.
[dropcap2]2[/dropcap2]Wągrzyca
Wągrzycę wywołuje tasiemiec uzbrojony, dla którego – co ciekawe – człowiek może być żywicielem pośrednim. Choroba ta stanowi istotny problem kliniczny ze względu na możliwość zajęcia ważnych dla życia organów. Jej objawy zależą od liczby wągrów, ich umiejscowienia, stadium rozwoju i reakcji żywiciela na obecność pasożyta. Wągry tasiemca uzbrojonego mogą zajmować wszystkie narządy. Najczęściej umiejscawiają się w tkance podskórnej (bywają wyczuwalne pod skórą w postaci małych guzków) i mięśniach szkieletowych. Najbardziej niebezpieczną lokalizacją jest ośrodkowy układ nerwowy i (bardzo rzadko atakowany) narząd wzroku.
Objawy kliniczne
Umiejscowienie wągrów w ośrodkowym układzie nerwowym początkowo daje niewielkie dolegliwości (szczególnie u dzieci), czasem może przypominać zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Objawy narastają w miarę wzrostu wągra i są zależne od lokalizacji zmian. Do najczęstszych należą drgawki, zaburzenia psychiczne. Okres wylęgania trwa kilka lat. Z chwilą, kiedy wągry ulegają martwicy, dochodzi do wzmożonej reakcji immunologicznej powodującej nasilenie objawów.
[dropcap2]3[/dropcap2]Bąblowica
Zdecydowanie rzadszą, ale – ze względu na swój przebieg kliniczny – ważną tasiemczycą jest bąblowica, czyli zarażenie tasiemcem bąblowcowym, występującym na całym świecie. Pasożyt ten zbudowany jest zazwyczaj z trzech członów. Do jego żywicieli ostatecznych należą m.in. pies, wilk i lis. Żywicielem pośrednim są owce, kozy, bydło, konie, świnie, osły, króliki, zające oraz – sporadycznie – człowiek. Zakażenie następuje zazwyczaj przez spożycie zanieczyszczonej jajami tasiemca żywności, np. owoców leśnych.
Objawy kliniczne
Przebieg bąblowicy u żywiciela pośredniego zależy głównie od umiejscowienia, wielkości i liczby pęcherzy. Ze względu na dużą tolerancję objawy pojawiają się zazwyczaj po kilku–kilkunastu latach. Do najniebezpieczniejszych lokalizacji należą: ośrodkowy układ nerwowy oraz narząd wzroku. Bąblowica wtórna (skutek pęknięcia ścian pęcherza) prowadzi do uogólnienia się procesu chorobowego i może być przyczyną wstrząsu anafilaktycznego.
Robaki obłe
Glista ludzka, owsik i włosogłówka ludzka to specyficzne pasożyty przewodu pokarmowego człowieka, które są najczęściej spotykanymi u ludzi robakami pasożytniczymi. Charakteryzują się prostym cyklem rozwojowym, bez żywicieli pośrednich, za to dla ich rozwoju osobniczego duże znaczenie ma kontakt ze środowiskiem zewnętrznym (zazwyczaj z glebą), dzięki któremu mogą one rozwinąć stadium inwazyjne.
[dropcap2]1[/dropcap2]Owsica (enterobioza)
Jest to jedna z najczęstszych chorób pasożytniczych, szczególnie w klimacie umiarkowanym, a wywołuje ją nicień – owsik, którego jedynym żywicielem jest człowiek. Ogólny wskaźnik zarażenia owsikiem w Polsce waha się w granicach od 12,8 do 21%. Choć zarażenie może wystąpić w każdym wieku, to częstość występowania owsika jest wyraźnie uzależniona od wieku – u młodszych dzieci w wieku szkolnym może przekraczać nawet 41%. Zakażenie następuje przez połknięcie jaj inwazyjnych, przeniesionych zazwyczaj pod płytkami paznokci; może do niego dojść także przez pościel, ubrania, kurz domowy i zarażone jedzenie.
Objawy kliniczne
Choroba może mieć przebieg całkowicie bezobjawowy, częściej jednak chorzy skarżą się na wiele niecharakterystycznych dolegliwości, których nasilenie zależy od intensywności zakażenia, czasu trwania i wrażliwości osobniczej. Do objawów należą: nocny świąd okolicy odbytu, miejscowy stan zapalny skóry, brak łaknienia, bladość skóry, cienie pod oczami, nadpobudliwość nerwowa (częsty płacz bez powodu, zgrzytanie zębami, obgryzanie paznokci, trudność w skupieniu uwagi, bezsenność).
[dropcap2]2[/dropcap2]Glistnica
Ocenia się, że na świecie zarażonych glistą ludzką jest ponad miliard ludzi. Zarażenie następuje drogą pokarmową, najczęściej przez brudne ręce lub zanieczyszczoną wodę lub pokarm – przede wszystkim niedokładnie umyte owoce i warzywa. Larwy wykluwają się w jelicie, a następnie wędrują przez ok. 10 dni: przenikają przez ściany jelita, z prądem krwi zostają przeniesione do wątroby, do pęcherzyków płucnych, a potem do oskrzeli i tchawicy. Drażnienie nabłonka dróg oddechowych powoduje, że są one odkrztuszane (zwykle w nocy) i ponownie połykane. Część larw – zamiast do pęcherzyków płucnych – trafia wraz z dużym krwiobiegiem do różnych narządów, gdzie najczęściej ulegają otorbieniu. Po powtórnym przedostaniu się do jelita cienkiego larwy dojrzewają (w ciągu 60–80 dni) do postaci dorosłych. Dojrzałe pasożyty przeżywają około 1–2 lata. Samica glisty ludzkiej składa w ciągu doby do 200 tys. jaj.
Objawy kliniczne
Migrujące larwy odpowiadają za miejscowy stan zapalny zajętych narządów oraz drażnienie nabłonka dróg oddechowych. Dorosłe postacie wywołują stan zapalny przewodu pokarmowego, pobierają z organizmu człowieka składniki odżywcze, a w skrajnych przypadkach mogą doprowadzić do niedrożności przewodu pokarmowego, trzustkowego lub przewodów żółciowych. Wydzieliny i wydaliny glist mają właściwości alergizujące i toksyczne.
Przebieg choroby zależy m.in. od wrażliwości osobniczej i intensywności zarażenia. Objawy są powiązane z aktualnym miejscem pobytu glisty w organizmie człowieka oraz działaniem toksyn. W przypadku intensywnego zarażenia obserwujemy objawy ze strony układu oddechowego: wilgotny kaszel, stany spastyczne oskrzeli, wysypki uczuleniowe. Objawy nasilają się w nocy, ustępują samoistnie po kilku tygodniach. Z kolei w przypadku obecności glisty w przewodzie pokarmowym chorzy skarżą się na: niecharakterystyczne nawracające bóle brzucha, wzdęcia, nudności, wymioty, brak łaknienia, czasem występuje biegunka tłuszczowa na przemian z zaparciami, co może doprowadzić do wystąpienia niedoborów składników odżywczych i witamin (głównie rozpuszczalnych w tłuszczach). Towarzyszą temu niekiedy: gorsze samopoczucie, apatia lub nadmierne pobudzenie, zaburzenia snu (zgrzytanie zębami) oraz objawy alergiczne, głównie wysypki. Obserwuje się także zmniejszenie masy ciała. Niekiedy zakażenie tym pasożytem osoby dorosłej nie wywołuje zauważalnych objawów choroby.
Z uwagi na to, iż pasożyty cechuje duża inwazyjność, reproduktywność oraz oporność na działanie czynników środowiskowych, szczególnie istotne wydaje się podjęcie działań prewencyjnych. Profilaktyka polega tu przede wszystkim na przestrzeganiu zasad higieny osobistej, unikaniu spożywania surowego mięsa (szczególnie wieprzowego), dokładnym myciu spożywanych na surowo warzyw i owoców. Wskazane jest również regularne odrobaczanie zwierząt domowych.
Dowiedz się jak w naturalny sposób pozbyć się pasożytów z organizmu:
